Kaynak: MA

Kaynak: Evrensel

Kaynak: İlke Tv

Türkiye’de futbol hâlâ en güçlü kitle sporlarından biri ve para ilk olarak tribünde hareketleniyor. Bilet, forma, atkı, maç günü ulaşım ve yeme içme derken tek bir karşılaşma, bir ailenin haftalık bütçesini etkileyebiliyor. Büyük şehirlerde derbi haftalarında restoran ve kafelerin doluluğu, futbolun turizm ve hizmet sektörüne nasıl yayıldığını net gösteriyor.

Taraftar artık sadece stadyumla sınırlı değil. Canlı yayın platformları, içerik abonelikleri, sosyal medya projeleri derken ekran başındaki harcama da büyüyor. Bu noktada taraftarın bilgi arayışı da çeşitleniyor. Takım analizi, istatistik ve tahmin okumak isteyenler, güvenilir bir bahis sitesi incelemesini de referans olarak kullanabiliyor; bu tür rehberler doğrudan bahis oynamayan taraftar için bile piyasa algısını ve oranların takım değerlemesine nasıl yansıdığını anlamada ek veri sunuyor.

Taraftar harcaması kulüp bütçesine nasıl yansıyor

Stadyum gelirleri, Türkiye kulüpleri için hâlâ önemli, ama tek sütun değil. Birçok kulüp kombine satışını sezona giriş kredisi gibi kullanıyor, nakit akışını buna göre planlıyor. Özellikle Anadolu kulüplerinde, dolu tribün ile boş tribün arasındaki fark, transfer bütçesini doğrudan değiştirebiliyor.

Maç günü harcamasını üç ana kalemde toplamak mümkün:

• Bilet ve kombine ödemeleri.
• Lisanslı ürünler ve yiyecek içecek satışları.
• Ulaşım, otopark ve çevre işletmelere giden dolaylı harcamalar.

Bu zincir sadece Süper Lig için geçerli değil. TFF 1. Lig ve alt liglerde de maç günü ekonomisi, yerel esnaf için ciddi gelir kalemi haline geliyor. Bir kasabada haftada bir oynanan maç, o günkü ciroyu ikiye katlayabiliyor. Bu yüzden tribün politikaları konuşulurken, sadece kulüp kasası değil, çevredeki küçük işletmeler de denklemde olmalı.

Yayın gelirleri ve büyük maçların fiyatı

Türkiye’de futbol ekonomisinin bel kemiği yayın anlaşmaları. Kulüpler sezon başında yayın havuzundan gelecek parayı tahmini bir rakam olarak bütçeye yazıyor. Gelir dağılımında performans, marka değeri ve seyirci sayısı gibi başlıklar belirleyici rol oynuyor.

Büyük maçların piyasa etkisini görmek için derbi örnekleri yeterli. Transfermarkt verilerine göre Beşiktaş ile Fenerbahçe arasında oynanan ve kadro değerleri toplamının 22 milyar TL seviyesine çıktığı 22 milyar TL’lik derbi, yayıncı açısından da reklam ve abonelik değeri yüksek bir ürün anlamına geliyor. Bu tip karşılaşmalar, sezonluk pakete abone olma kararını hızlandırdığı için, uzun vadeli gelir projeksiyonunu da etkiliyor.

Yayıncının gelir modelinde öne çıkan başlıklar şöyle toplanabilir:

• Bireysel ve kurumsal yayın abonelikleri.
• Maç önü, devre arası ve sonrası reklam alanları.
• Dijital platformlarda ekstra ödemeli içerikler ve klipler.

Kulüpler bu yapıda sadece pay alan taraf değil, aynı zamanda içerik üreticisi gibi davranmak zorunda. Teknik ekip röportajları, kamera arkası videoları ve altyapıdan hikayeler, dijital paketleri zenginleştirip yayıncı için ürünü büyütüyor.

Sponsorluk, forma reklamı ve marka değeri

Forma göğüs sponsorluğu, stat isim hakkı ve antrenman seti reklamları, büyük kulüpler için ana gelir kollarından biri. Türkiye’de şirketler, sadece logolarını göstermek için değil, kulüp kimliğiyle yan yana görünmek için de ciddi bütçe ayırıyor. Birçok marka, lansmanlarını derbi haftasına denk getirip bu etkiyi büyütmeye çalışıyor.

Orta ölçekli kulüpler içinse sponsorluk daha çok bölgesel çalışıyor. Şehrin önde gelen firması, hem görünürlük kazanıyor hem de yerel aidiyeti güçlendiriyor. Bu yapı doğru kurulduğunda, kulüp yönetimi “her sezon başı sıfırdan sponsor arama” döngüsünden çıkıp, çok yıllı anlaşmalarla nefes alabiliyor.

Altyapı, akademiler ve sürdürülebilir model arayışı

Uzun vadede Türkiye’de futbol ekonomisini ayakta tutacak alan, altyapı ve oyuncu ihracı. Avrupa’ya satılan her oyuncu, sadece bonservis geliri değil, “bir sonraki transferden pay” maddeleriyle de kulübe ek kaynak yaratıyor. Bu nedenle akademi yatırımı, gider kalemi değil, orta vadeli finansal araç gibi düşünülmeli.

Modern akademilerde tek hedef A takıma oyuncu çıkarmak değil. Aynı zamanda alt liglere, yurtdışına ve üniversite spor programlarına giden geniş bir havuz oluşuyor. Kulüp, iyi planlanmış bir veri takip sistemiyle, yetişen oyuncunun kariyerini izleyip gelecekteki paylardan maksimum verim alabilir.

Türkiye’de futbol ekonomisinin önündeki temel soru artık “para var mı” değil, “para nasıl kullanılıyor” noktasında. Yayın gelirleri, sponsorluk, taraftar harcaması ve altyapı kazançları, tek bir dengeli tabloda buluştuğunda lig sadece sportif olarak değil, finansal olarak da rekabetçi kalabilir.

Kaynak: Evrensel

Kaynak: MA

Kaynak: İlke Tv

Hüseyin Nazlı Yazdı

Diyarbakır’ın (Amed’in) dar sokaklarında, Sur’un tarihi dokusunda veya Bağlar’ın kalabalık mahallelerinde son aylarda dikkat çeken bir hareketlilik var. HÜDA PAR, yani Hür Dava Partisi, sadece bir siyasi oluşum olmanın ötesinde, adeta bir “sosyal ağ” gibi her köşeye yayılmış durumda. Esnaf ziyaretlerinden taziye heyetlerine, Halka açık küçük çocuklardan uluşan namaz etkinlikleri,radyo programlarından mahalle toplantılarına kadar, yoğun bir saha faaliyeti gözlemleniyor. Bu, 2025’in sonbaharında, özellikle 11 Kasım gibi yakın tarihlerdeki etkinliklerle somutlaşıyor: Kulp’taki köprü kazası sonrası açıklama, hastane ziyaretleri, kadın kollarının köy gezileri… HÜDA PAR, Güneydoğu’da “hizmet” kisvesi altında kök salıyor. Ama bu kökler, sadece yerel sorunlara mı uzanıyor, yoksa daha derin bir stratejik planın parçası mı?

Haberin çekirdeği burada yatıyor: HÜDA PAR’ın son dönemde aşırı derecede örgütlendiği, şehrin her yerinde güçlü bir şekilde faaliyet gösterdiği artık inkar edilemez bir gerçek. Parti, Diyarbakır’da son yerel seçimlerde yüzde 7,5 civarı oy aldı ve her seçimde artan bir ivme yakaladı. Daha da çarpıcısı, bazı haberlerde ve sosyal medya tartışmalarında “HÜDA PAR, Kürtlerin gerçek temsilcisi” iddiası dolaşıma sokuluyor. Van’da düzenlenen “Kürt Meselesine İnsani Çözüm Çalıştayı”nda Genel Başkan Zekeriya Yapıcıoğlu’nun “Mesele bir hak-hukuk meselesidir” vurgusu, bu iddiayı pekiştiriyor. Peki, bu “gerçek temsilcilik” söylemi nereden besleniyor? Acaba bir “Kürt Hamas’ı” mı yaratılmaya çalışılıyor? Kürtlerin IŞİD’e karşı ortaya koyduğu küresel çapta alkışlanan başarıyı gölgede bırakıp, uluslararası alanda “Kürt = IŞİD/Hamas” algısını mı tersine çevirme peşindeler?

Bu soruları sormak için elimizde somut veriler var. HÜDA PAR’ın kökeni, 1990’ların Hizbullah’ına uzanıyor – ki bu örgüt, binlerce faili meçhulün sorumlusu olarak anılıyor. Parti, ABD’nin “terörist hareket” gördüğü Hamas’la sıkı bağlar kurmuş durumda. 2023’te ortaya çıkan belgelerde, HÜDA PAR Genel Sekreteri Şehzade Demir’in parlamento binasında Hamas yetkilileriyle basın toplantısı yaptığı, hatta Dış İlişkiler Sorumlusu Mehmet Eşin’in Halid Meşal’le görüştüğü tescillenmiş. AKP’nin bu “küçük ortağı” olarak Cumhur İttifakı’nda yer alan HÜDA PAR, hükümetin İsrail politikalarına “zehir zemberek” çıkışlarla destek veriyor. Gazeteci İrfan Aktan’ın da işaret ettiği gibi, bu ilişkiler “Türkiye’de Kürt Hamas’ı yaratma” projesinin bir parçası olarak görülüyor. Hamas’ın Türkiye’deki varlığı ise, 7 Ekim 2023 saldırılarından beri daha da görünür: Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye’nin Ankara ziyaretleri, hükümetin dolaylı onayıyla gerçekleşti.

2/2

Peki, bu ittifakın temel sebebi ne? Yeni bir çözüm sürecinin sekteye uğraması ihtimaline karşı, hükümetin 6-7 Ekim Kobani “kumpası” gibi bir senaryo mu hazırladığı? AKP lideri, Batı ülkelerine seslenip “Sizin desteklediğiniz Kürtler, IŞİD’le savaşan değil, IŞİD’in kendisi” mi diyecek? HÜDA PAR’ın “PKK/Kürtler IŞİD’dir” propagandası –ki son Instagram paylaşımlarında bile bu retoriği kullanıyorlar– tam da bu algıyı besliyor. Kürtleri “HÜDA PAR’laştırmak”, iç savaş senaryosunu üretmek ve seçimleri ertelemek için bir araç mı? Ülke zaten kırılgan: CHP’ye yönelik operasyonlar, ekonominin çöküşü (enflasyonun yüzde 70’leri aştığı bir dönemde), çetelerin sokaklara hakimiyeti… Bu ortamda, bir “iç savaş” provokasyonu, her şeyi daha da kaotik hale getirebilir.

bunlar, Kürt toplumunu radikalleştirmenin bir parçası. DEM Parti ile ilk temaslar (İngiliz Kürdistanı tartışmaları gibi) bile, bu gerilimi gizleyemiyor. Halkımız, olası senaryolara karşı hazırlıklı olsun: Bilgi paylaşımı, barışçıl uluslararası gözlemcileri harekete geçirme… Kürtlerin IŞİD’e karşı kazandığı meşruiyeti, bir avuç radikal İslamcıya kaptırmayalım. Bir kez daha “barış” adı altında savaş politikaları devreye sokulabilir. Halklarımızın bu oyunu bozması, provokasyonlara karşı bilinçli durması hayati önemdedir.

Türkiye bir dönüm noktasında. Kürt meselesi yeniden silah ve din eksenine çekilmek isteniyor. Bu sadece Kürtlerin değil, Türkiye’de barış ve demokrasi isteyen herkesin meselesidir. Hüdapar’ın bölgedeki yükselişi, sadece bir parti büyümesi olarak değil, Türkiye’de değişen güç dengelerinin bir yansıması olarak okunmalı.

Önümüzdeki dönemde bu yapı, hem Kürt siyasetinin geleceği hem de Türkiye’nin iç güvenlik politikaları açısından belirleyici bir aktör haline gelebilir. Bu, sadece bir uyarı değil; bir çağrı. Toplumsal barışı, hep birlikte koruyalım. Yoksa yarın çok geç olabilir.

Kaynak: Evrensel

Kaynak: Birgün

Kaynak: İlke Tv

Kaynak: MA

Kaynak: MA

Kaynak: MA

Kaynak: İlke Tv

Kaynak: Anka

Kaynak: Anka

Kaynak: MA

Kaynak: MA

Bugüne kadar çoban enstrümanı olarak bilinen kaval, en az Diyarbakır surları ve on gözlü köprü kadar eski bir sanat ve kültür.

Şimdiye kadar bir çoban enstrümanı olarak bilinen kaval, çoğu yerde de küçük görüldü. Kaval ayrıca batıda flütle karıştırılmış bir enstrüman olarak ele alındı. Günümüze kadar kendine yaşam şansı bulan kaval orkestralarda da dinlenen bir müzik aleti oldu. Ayrıca çağdaş bir enstrüman olarak müzik dünyasında kendine yer buldu. Keçi Burcundan, Kırklar Dağı’nda, Dicle Nehri ve On Gözlü Köprü'nün yanı başında Diyarbakır surları kadar eski olan kavalın sesi Rêber Söyler isimli Kürt gencinin yüreğinin derinliklerinden gelen nefesle yankılanıyor.

HEM KAVALCI HEM DE IRGAT
 
Birçok duyguya ses olan bu binlerce yıllık kültür, Dicle Nehri ve kuş seslerinin eşliğinde yankılanıyor. Bu bölgede her mevsim ova, vadi ve Dicle Nehri’nin etrafını büyülü bir renk cümbüşüne dönüştürürken, insanların ilgisini üstüne çekiyor. Bu cennet yerde oturan kavalcı genç, Karacadağ’a bağlı Küfercin köyünden. Küfercin'in daha önce Ermenilerin yaşadığı bir köy olduğu söyleniyor. Rêber Söyler isimli bu genç, hemen hemen her gün buraya gelip kavalını çalıyor. 31 yaşında olan Söyler, 10 yıldan beri kaval çaldığını belirterek, bunun bir çocukluk hayalini olduğunu da söylüyor. Kaval için kimseden eğitim almadığını ifade eden Söyler, dedesi ve babasının da kaval çaldığını anlattı. Rêber Söyler, aynı zamanda köyde de ırgatlıkla hayatını sürdürüyor.

'SAHİP ÇIKALIM'

Çocukluk hayali olan kaval çalmaya 10 sene önce başlayan Rêber Söyler, Hevsel Bahçeleri'nin eşsiz manzarası ve kuş cıvıltıları eşliğinde sanatını sergiliyor. Kavalı ile insanların yüreğine dokunan Söyler, bin yıllık bir kültürü yaşatmaya çalışıyor. Kaval kültürünün unutulmaması için kanının son damlasına kadar kaval çalmaya devam edeceğini belirten Söyler, gençlere de kaval sanatına sahip çıkma çağrısında bulundu.

‘DUYGULARIMI KAVAL İLE DİLE GETİRİYORUM’

Kaval aşkının aileden geldiğini kaydeden Söyler, Amed'de Xalê Celal ve kardeşi Mihemed gibi çok iyi kavalcıların olduğunu ve kendisine onları örnek aldığını söyledi. Kavalın Kürdistan topraklarında ortaya çıkan çok eski bir kültür olduğunu vurgulayan Söyler, bütün duygularını kaval ile dile getirdiği ifade etti. 

DENGBÊJLİK VE KAVALIN KÜRT KÜLTÜRÜNÜN OLMAZSA OLMAZI

Kavalın geçmişte savaş, aşk, ağıt ve masallarda çalındığına değinen Söyler, kavalın dengbêjlik ile çok güçlü bir ilişkisi olduğuna dikkat çekti. Dengbêjî de söylediğini belirten Rêber Söyler, kaval ve dengbejliğin birbirini tamamladığını ifade etti. Dengbêjlik ve kavalın Kürt kültürünün olmazsa olmazı olduğunun altını çizen Söyler, Kürtlere ve gençlere bu sanata sahip çıkma çağrısında bulundu.

BÛ KÜLTÜRÜ YAŞATALIM 

Rêber Söyler ile sohbetimizi Hevsel Bahçeleri'nin eşsiz doğası ve kuşların cıvıltıları arasında yapıyoruz. Söyler, kavalı çok sevdiğini ve bu kültürün hiçbir zaman yok olmaması gerektiğini belirterek, yaşamının sonuna kadar bu kültürü yaşatacağını da sözlerine ekliyor.

Diyarbakırlı görme engelli Süleyman Acar'ın azim dolu hikayesi