Gazete Emek- AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusunda yaptığı açıklamaların ardından birçok soru ortaya çıktı. 2,5 milyon kişinin emekli olmaya hak kazandığı EYT uygulamasında yapılan düzenlemenin ardından kararın Resmi Gazetede yayınlanması ve bu soruların netlik kazanması bekleniyor. Hürriyet Gazetesi yazarı Noyan Doğan, EYT konusunda merak edilen bazı soruları cevapladı. İşte o cevaplar: Düzenlemeden kimler yararlanacak? İlk sigortalı olduğu tarih 9 Eylül 1999 öncesi olan; SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı dahil tüm emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemeden yararlanıp emekli olabilecek. İşçi statüsünde SSK’lı kadın çalışanların 20 çalışma yılını (hizmet yılı) ve 5 bin prim günü doldurmaları, erkek çalışanların ise 25 çalışma yılını ve 5 bin prim günü doldurmaları gerekiyor. Bağ-Kur’lu kadın çalışanlar 7200 prim gün sayısını, erkek çalışanlar 9000 prim günü tamamladıklarında EYT düzenlemesinden yararlanabilecek. 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olan Emekli Sandığı’na bağlı memurlardan kadın memurlar 7200 prim gün sayısını, erkek memurlar da 9000 prim günü tamamladıklarında düzenlemeden yararlanıp emekli olabilecek. Yaş şartı aranacak mı? Hayır; ilk sigortalı olduğu tarih 9 Eylül 1999 öncesi olanlar prim gün sayısı ve çalışma yılı şartlarını tamamladıklarında yaş şartı aranmadan emekli olabilecek. Örneğin, ilk sigortalı olduğu tarih Ağustos 1999 olan ve 18 yaşında sigortalı olan bir kadın çalışan 5 bin prim gün sayısını doldurmuşsa da 38 yaşında emekli olabilecek. Borçlanma hakkı tanınacak mı? Prim gün sayısı eksik olanlar sosyal güvenlik sisteminde belirli doğum, askerlik, yurtdışı çalışma gibi koşullar nedeniyle borçlanma yaparak, prim gün sayısını arttırabilir. Bu yeterli olursa, EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olabilecek. Doğum borçlanması yaparak, emekli olabilir miyim? Prim gün sayısı eksik olan kadın çalışanlar doğum borçlanması yaparak eksik günlerini tamamlayıp emekli olabilecek. Bir çocuk için 720 gün, iki çocuk için 1.440 gün, üç çocuk için 2.160 gün borçlanılabilir, prim gün sayınızı artırabilir ve düzenlemeden yararlanıp emekli olabilirsiniz. Örneğin, Eylül 1999 öncesi sigorta girişiniz var, 20 çalışma yılınızı tamamladınız ancak 4 bin prim gününüz var. Emeklilik için 5 bin prim gün olması gerekiyor. Sizin 1.000 prim gününüz eksik. İki çocuğunuz da varsa 1.440 gün borçlanıp 5 bin prim güne tamamlayıp, EYT’den yararlanıp emekli olabilirsiniz. Doğum borçlanması yaparak, sigorta girişimi öne çekebilir miyim? Hayır; çekemezsiniz, doğum borçlanması sadece prim gün eksiğinizi tamamlamaya fayda sağlar. Askerlik borçlanması yaparak, emekli olabilir miyim? Prim gün sayısı eksik olan erkek çalışanlar askerlik borçlanması yaparak eksik günlerini tamamlayıp emekli olabilecek. Askerde geçirilen sürenin tamamı veya bir kısmı için borçlanma yapabilirsiniz. Askerlik süresini en çok 540 gün borçlanabilirsiniz. Yani, emeklilik için 540 gün prim eksiği olanlar bu sürenin tamamını borçlanarak, emekli olabilir. Örneğin, emeklilik için 250 gün prim eksiğiniz varsa, sadece 250 günü borçlanarak da emekli olabilirsiniz. Askerlik borçlanması sigorta giriş tarihini öne çeker mi? Çeker; ilk sigortalı olduğu tarihten önce askere gidenler askerlik borçlanması yaparak, ilk sigortalı olduğu tarihi öne çekebilir. Böylece EYT’den yararlanma tarihi de öne gelmiş olur ve düzenlemeden yararlanılıp emekli olunur. Örneğin, 1999 yılında askere gidilmiş ve 2000 yılı içinde ilk kez sigortalı olunmuşsa; askerlik borçlanması yapılarak, sigortalı olunan tarih 1999 Eylül ayından önceye çekilebilecek. 1999 öncesi stajı yaptım ve sigortalı oldum, EYT’den yararlanabilir miyim? Staj süresinde emeklilik primi ödenmiyor; iş kazası, meslek hastalığı ve genel sağlık sigortası primleri ödeniyor. Çalışılan sürenin emeklilikte sayılabilmesi için uzun vadeli sigorta olarak adlandırılan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası için prim ödenmesi gerekiyor. Bu nedenle 1999 Eylül öncesi staj sigortası olanlar düzenlemeden yararlanamayacak. İlk sigortalı olduğu ve malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası için prim ödenmeye başladığı tarihten itibaren emeklilik için süre geçerli olacak. 1999 öncesi Bağ-Kur’lu olarak işe başladım, sonrasında SSK’lı oldum, emekli olabilecek miyim? Hizmet birleştirmeyi yapacaksınız ve prim gün sayısını, çalışma yılını tamamlamışsanız ve en son hangi sigorta sistemindeyseniz, düzenlemeden yararlanıp, oradan emekli olabileceksiniz. 1999 Eylül öncesi sigorta girişliyim ama prim gün sayım yeterli değil EYT’den yararlanamayacak mıyım? Askerlik ve doğum borçlanması yapsanız da prim gün sayınız eksikse ya da borçlanma yapamıyorsanız prim gün sayısını doldurduğunuzda EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olabilirsiniz. Örneğin, borçlanma yaptınız yine de 500 gününüz eksik. Eksik prim gününüzü tamamladığınızda -ki, bu da yaklaşık 17 ay ediyor- düzenlemeden yararlanıp yaş şartı aranmadan emekli olabileceksiniz. Eylül 1999 öncesi sigorta girişim var, prim günüm doldu ancak çalışma yılım eksik emekli olamayacak mıyım? Çalışma yılını tamamladığınızda EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olacaksınız. Örneğin, 1999’un Ağustos ayında işe giren erkek bir çalışanın çalışma yılı 2024’te doluyor. Bu durumda 2024’te EYT’den yararlanıp emekli olunacak. Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneğinden yararlandım, primlerim yatmadı emekli olabilecek miyim? Pandemide hem kısa çalışma ödeneği alanların hem de nakdi ücret desteğinden yararlananların bu süreler içinde sigorta primleri yatmadığı için emeklilikleri uzadı. İş kanunu, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği süresince ödenmeyen primler için çalışanlara bu primleri borçlanarak ödeme imkânı tanımıyor. Yani, bu süreleri borçlanarak, prim gün sayınızı tamamlayamazsınız. Bu durumda prim gün sayısını tamamladığınızda EYT düzenlemesinden yararlanıp emekli olacaksınız. EYT’den yararlanmak için istifa etmek zorunda mıyım? İşyerinden istifa etmeniz gerekiyor ve işveren de istifa koduyla sizi işten çıkarmalı. İşyerinden istifa edip, emeklilik için SGK’ya başvuracaksınız ki, SGK emekli aylığı bağlayabilsin. EYT için işten istifa eden kişi yeniden işe nasıl başlayacak? İşten çıkışınız yapılacak, SGK’ya emeklilik için başvuracaksınız, ertesi gün işveren Sosyal Güvenlik Destek Primi ödeyerek yeniden işe girişinizi yapacak. EYT düzenlemesin-den yararlanmak istemeyen çalışan ne yapacak? İşveren, çalışanı EYT kapsamında emekli edebilir mi? Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı çalışana ait bir haktır. İşveren, çalışanı zorla emekli edemeyeceği gibi çalışanlar da EYT’den emekli olmayabilir. Emekli olan çalışan işe devam ederse işverene destek verilecek mi? Normal çalışan için işveren, yüzde 17.5 oranında prim ödüyor. Emekli olan çalışan içinse toplamda yüzde 24.5 prim ödüyor. Yani, normal çalışan ile emekli çalışan arasında işverenin aleyhine 7 puanlık bir fark oluşuyor; işveren emekli birini çalıştırdığında daha yüksek prim ödüyor. EYT düzenlemesi ile birlikte bu fark alınmayacak, işveren EYT’liyi çalıştırdığında, normal çalışan için ödediği kadar prim ödeyecek. Yani, sosyal sigorta prim teşviki verilecek. Ayrıca işverenin kıdem tazminatlarını ödeyebilmesi için de işverene KGF destekli, uygun şartlarda kredi imkânı tanınacak. EYT’liler ne zaman emekli olabilir? EYT düzenlemesi 2023’ün Ocak ayının ilk yarısında Meclis’e gelir. Yasal düzenleme de ocak ayında çıkarsa, EYT’liler hemen başvurabilir. İlk emekli maaşları da şubat ya da en geç mart ayının başında hesaplara yatar. Nereye başvurulması gerekiyor? Başvuru için önce yasal düzenlemenin Meclis’e gelip yasanın çıkması gerekiyor. Bundan sonra EYT’liler e-devlet üzerinden ve SGK müdürlüklerinden emeklilik başvurularını yapabilir.