ÖZEL HABER/FATMA POLATCAN Gazete Emek- Van’ın Gürpınar İlçesine bağlı Yurtbaşı Mahallesi’ndeki kadınlar için gün, sabahın erken saatlerinde başlıyor. Evde ekmek kalmamışsa kadınların ilk işi tandırı yakıp geceden yoğurdukları hamurdan ekmek pişirmek oluyor. Tandırın yanmadığı günlerde ise kadınlar uyanır uyanmaz ilk iş inek sağmaya gidiyor. Elde ettikleri inek sütünden çoğunlukla yoğurt mayalayan köylü kadınlar, kahvaltıdan sonra ise ev işlerine ve temizliğe koyuluyor. Saat öğleye geldiğindeyse bu sefer koyun sağma maratonu başlıyor. Acele ile ‘Bêrîye’ (Koyunların sağıldığı köyün biraz dışında kalan bir yer) koşan kadınlar burada ‘Bêrîvan’ (Süt sağan kadın) ismini alıyorlar. Öğleden sonra koyun sağma işleri biten ‘Bêrîvanlar’ getirdikleri sütleri kaynatıp peynir yapıncaya kadar, güneş ufuktan kaybolup akşam oluyor. Tabi kadınların zorlu yaşamı bununla bitmiyor, arada köy çeşmesinden eve su taşıma, çocukları doyurma, bebeği olanın bebeğini emzirmesi de köyde yaşayan kadınların ekstra işleri arasında yer alıyor. Bu zorlu yaşam mücadelesi içerisinde görüşlerini bizimle paylaşan kadınlar her koşul altında erkeklerden daha fazla çalıştıklarını dile getirdiler. SABAHIN İLK IŞIKLARIYLA İŞE KOYULUYORLAR Sabah en geç 7.00’da ayakta olduğunu belirten 4 çocuk annesi Emine Bilek, güne inek sağarak başlıyor. Koyunların sağılması, evin temizliği ve ekmek pişirmek derken günün nasıl geçtiğini anlamadığını söyleyen Bilek, koyunları sağdıktan sonra nasıl peynir yaptıklarını şöyle anlattı: “Koyunları sağıyoruz, sonra sütü mayalıyoruz. Mayaladıktan yarım saat sonra peyniri kaldırıyoruz. Peynir suyunu verdikten sonra üzerine bir taş bırakıyoruz. 4-5 saat o peynir yerde kalıyor. Peynir olduktan sonra tuzlayıp kaldırıyoruz. Dağa gidiyoruz, ot getirip peynirin içine katıyoruz.” Bunun yanında koyunlardan elde edilen yünü de işlediklerini ifade eden Bilek, bazı zamanlar günün 5-6 saati boyunca dere kenarında yün yıkadıklarını vurgulayarak, bu yünlerden yorgan, döşek ve çorap ördüklerini kaydetti. ‘ŞEHİRDEN KÖYE GELMİŞ’ Bekârlığında Van’da ailesi ile yaşadığını aktaran Bilek, evlenip bu köye yerleşmiş. Köy hayatını beğenmediğinbelirten Bilek, burada çocuk büyütmenin de çok zor olduğunu söyleyerek, “4 tane çocuğum var. İkisi okul okuyor. Çocukların bakımı köyde çok zor. Sabah kalkıp akşama kadar çalışıyoruz, nasıl olacak bakım ”diye konuştu. ‘ÇALIŞMASA OLMAZ’ Eşinin çobanlık yaptığını ve yılda 7-8 ay ayrı kaldığını ifade ederek, “Ben burada kalıyorsam eşim için kalıyorum. Özlüyorum onu. 7-8 ay çobanlık yapacak. Çalışmasa da olmaz. Çalışmasa bu çocuklara nasıl bakacağız” dedi. ‘NİŞANLILARIYLA KONUŞAMIYORLAR’ Köy yaşamının zorluğuna değinen Süreyya Koç, köydeki sorunları dile getirdi. Koç, “Bayağı zor şartlarda yaşıyoruz burada. Zaten gördüğünüz gibi şebeke yok, yollar yok, su yok. Köyde 7-8 nişanlı kız var ama şebeke olmadığı için konuşamıyorlar nişanlılarıyla. 70-80 hane var köyde. Sadece 3 çeşme var. Suyu duş almak, yemek vb. her şekilde kullanıyorlar. Sürekli su çekiyoruz” diye konuştu. ‘ERKEKLER ÇALIŞMIYOR’ Kadınların erkeklere göre daha çok emek verip çalıştıklarını ifade eden Koç, sözlerini şöyle tamamladı: “Erkek işi oldu mu yapar yoksa 7/24 saat yatar. Kadın öyle mi? Kadın, inek, koyun, ahıra bakıyor. Yemeğe, ev işine, çamaşır, bulaşığa bakıyor. Ama erkekler o kadar çalışmıyor.”