Gazete Emek- Meyve ve sebze fiyatları son 7 yılın en yüksek seviyesinde seyrediyor. Tüketici Fiyat Endeksindeki (TÜFE) 2022 yılı Kasım ayında yüzde 2,88 oranında arttı. Kasım ayındaki artışla birlikte yıllık enflasyon yüzde 84,39 düzeyinde gerçekleşti. Van Toptan Sebze ve Meyve Hal Kompleksi esnafı, son yılların en kötü zamanlarını geçiriyor. Tarladan gelen ürüne, vergi, mazot, nakliyat ve diğer giderlerin eklenmesiyle fiyatların arttığına dikkat çeken esnaf, verdikleri emeğin karşılığını almadıklarını söylüyor.
Kış mevsiminin sert geçtiği kentlerden biri olan Van'da Edremit ilçesinde bulunan Sebze Hali Komisyoncular gece vakitlerinde tırları karşılamak için hazır bulunurken manav market sahipleri de almak için halde yerini alıyor.
Taşımacılarda günün karını düşünerek erken saatlerde halde yer alıyor. Soğuğa dayanamayan esnaflar dışarıda yaktıkları sobanın etrafında ısınmaya çalışırken, gelen tirlanın ardından pazarlama ve satış başlıyor. Burada büyük emek sarf eden esnaflar krizle nasıl mücadele ettiklerini anlattı.
"ÜRÜNLER HER YÖNÜYLE DEĞİŞİKLİK YAŞADI"
Burada hem komisyon hem de üretici olan Veysi Öner, ürünlerin üretim bölgelerinden hale geldiğini hatırlatarak konuşmasına başlıyor. Öner, "Üretici üretim yapamıyor. Artan fiyatlardan dolayı da tüketici alamıyor ve alım gücü çok zayıf. Her şey kat kat yükseldi. Eski ciroları yapamıyoruz. Omeğin 4-5 sene önce günlük 2 tir veya 3 tir ürün indiriyorduk ancak şimdi haftada bir araba ancak tüketiliyor. O'da giderlerimizi karşılamıyor maalesef. Önceden ürün getirtmek için 6-7 bin TL'ye Adana'dan Van'a araç tutuyorduk. Ancak şimdi 30 bin TL'ye ürün geliyor" diyor.
Van'ın Gevaş ilçesinde 400 dönümlük ekim işi yaptığını ve kavun karpuz, biber ürettiklerini dile getiren Öner, Türkiye'nin üretimle kalkınabileceğini ekonominin de anca üretimle düzelebileceğini dile getiriyor. Öner son olarak, devlettin çiftçiye mazot ve gübre desteği vermesi gerektiğinin altını çiziyor.
"BURAYA SEBZE HALİ DENİLMESİ İÇİN YÜZ ŞAHİT LAZIM"
Sebze halinde komisyoncu olan Bilal Önder de, babasından kalan işi sürdürüyor 40 yıldan fazladır bu sektörde çalıştıklarını ifade eden Önder, emeklerinin karşılıksız kaldığını ve iflasın eşiğinde olduklarını belirtiyor. Önder, "Bu yıl gelen mallar yüzde 70 azalış gösterdi. Alınan malların fiyatları gün geçtikçe kötüye gidiyor. Bizim sektor ölmüş bitmiş durumda. Dışarıdan bakıldığı zaman çok para kazanıyorlar' imajı veriliyor. Durumlar hiç iyi değil. Mazot, vergi, işçi, sigorta, elektrik giderlerimiz çok ağır. Artık işçi dahi tutamıyoruz. Buraya sebze hall denilmesi için yüz şahit lazım diye vurguluyor.
Sorumluların sessiz kaldığına dikkat çeken Önder son olarak, "Vatandaşın alım gücü olmadığı için ve daha uyguna sebze meyve alabilmek için sebze haline geliyor. Ancak burada da durumlar artık farklı değil. Bizlerde artık komisyoncu değiliz aksine pazarcılarla birlikte aynı durumları yaşıyoruz."
"2023'TEN HİÇBİR BEKLENTİM YOK!"
Taşımacı olarak sebze haline gelen Gökhan Ayhan ise sabah saat 05.00'te gelip yükleme yaptıklarını, sebze meyveleri manav ve marketlere götürdüklerini belirtiyor. Benzinli araç olduğundan kaynaklı zorlandıklarını dile getiren Ayhan, günlük kazancının 100-200 TL olduğunu aktararak geçen yıl daha fazla sefer yaptıklarını ancak bu yıl günlük sadece 4 defa hale gelip gittiklerini söylüyor. Ayhan, 2023'ten hiçbir beklentisinin olmadığı ve umutsuz olduğunu sözlerine ekliyor.
"EVDEKİ HESAP PAZARA UYMADI"
Van'ın işlek caddelerinden olan Beşyol civarında manaves olan Yılmaz Dik, 3 yıldır manav işiyle uğraşıyor. Mevklinin işlek olmasına rağmen ürünlerinin satılmadığını hatta birçok ürünün çürüyerek çöpe atıldığını vurguluyor.
Sebze haline giden Dik, evdeki hesabın pazara hiç uymadığını belirtiyor. Dik, "Hale 12 bin TL ile gittim. Gerekli her şeyi alabileceğimi düşündüm ancak 3 bin TL borçlu kalarak manava döndüm. Sebze alımından satana kadar birçok zorlukla karşılaşıyoruz. Sebzeyi almak basit ancak bunu tezgaha koyduğumuz da satması problem. İnsanlar önceden 100 TL ile evinin tüm ihtiyaçlarını karşılıyordu ancak şimdi 2-3 poşete 100 TL harcıyor. Hayat şartlarının bir an önce düzelmesi gerekiyor" diyerek sözlerini noktalıyor.
Not: Bu haber, "Yeni Medyada Emek Gazeteciliğini Geliştirmek" projesi kapsamında Fransa'nın Türkiye Büyükelçiliği tarafından desteklenmektedir.
