Gazete Emek- TBMM'de PKK'nin silahsızlanması sürecinde çıkarılacak yasaları görüşmek için kurulan komisyon, saat 11.00'de toplandı.
20'nci toplantı, Komisyon ve TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'ın konuşmasıyla başladı. Kurtulmuş, komisyonun son eşiğe geldiğini ve yazılacak ortak raporun TBMM Genel Kurulu'na sunulmasının ardından yasa süreçlerinin başlayacağını ifade etti.
Toplantıya, Prof. Dr. Havva Kök Arslan ve Dr. Murat Sevencan davet edildi. Arslan ve Sevencan’ın, uluslararası ilişkiler alanında çalıştığı belirtildi. Akademisyenler, “Çatışma ve çözüm” alanında hazırladıkları raporları komisyonda anlattı.
Toplantıyı, TBMM Başkanı ve Komisyon Başkanı Numan Kurtuluş açtı. Ankara’da düşen uçakta yaşamını yitiren Libya heyetiyle ilgili konuşan Kurtulmuş, Libya’ya başsağlığı diledi.
“KRİTİK EŞİK AŞILDI”
Komisyonun, “Tarihi bir misyonu üstlendiğini” belirten Kurtulmuş, “Büyük bir demokratik olgunlukla, herkesin fikrini açıkça ifade ettiği ve bunların hepsinin tutanak altına alındığı son derece verimli bir komisyon çalışması gerçekleştirdik” diye konuştu. Toplam 58 oturumda 86 saatlik görüşme takviminin ortaya konulduğunu kaydeden Kurtulmuş, komisyonda 135 kişinin dinlendiğini dile getirdi. Süreçteki kritik eşiklerin özveri ile aşıldığını belirten Kurtulmuş, süreçte ortak rapor yazım aşamasına geçildiğini söyledi.
EK SÜRE İHTİYACI
Kurtulmuş, ortak rapor yazım aşamasını da “Hayati eşik” olarak nitelendirdi. Komisyonun çalışmalarının TBMM Genel Kurulu’ndaki çalışmalara da örnek olacağını söyleyen Kurtulmuş, ortak raporun tamamlanması için ek süreye ihtiyaç duyulacağını bildirdi.
TUTANAK ANALİZ RAPORU
Kurtulmuş’un konuşmasının ardından ilk sözü Havva Kök Arslan aldı. Arslan, “Yönetici özeti” olarak nitelendirdiği komisyon tutanaklarına yönelik inceleme raporunu paylaştı. Raporun, farklı geleneklerden ve çalışma disiplinlerinden gelen akademisyenlerce hazırlandığını vurgulayan Arslan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Komisyon tutanaklarında kardeşlik, bir arada yaşama iradesi kavramlarına güçlü bir vurgu yapılmaktadır. Barışın sonrasında yapılacak toplumsal düzenlemelerin sürecin kalıcı olması açısından önemli olduğu konusunda uzlaşılmıştır.”
Dr. Murat Sevencan ise raporun sunumunu yaptı. Komisyondaki konuşmalar üzerine yapılan analizlerin siyasi partilere göre dağılımının raporda yer almaması ise tepki çekti. Sevencan’ın, tutanak analiz raporundan paylaştığı bazı tespitler şunlar oldu:
Pozitif barış söylemleri, eşit vatandaşlık ve özgürlükler üzerinden dile getiriliyor. Kapsayıcı bir yaklaşımın benimsenmesi komisyonda en çok STK’ler tarafından dillendirildi.
Negatif barış söylemleri, şiddetin durması olarak tanımlanıyor. Komisyonda, ‘Silahların susması’ ifadesi dinlenen pek çok katılımcı ve siyasi parti temsilcileri tarafından kullanılmıştır. Salt güvenlik yaklaşımını yeterli gören söylemler, marjinal düzeyde gerçekleşmiştir.
Sorunun, dış güçlerin bir böl-yönet stratejisi olarak kullanıldığı düşünülüyor.
Durumun Türkiye’yi istikrarsızlaştırarak etkisiz hale getirdiği gözlemi. Sorunun, Türkiye’nin dış politikadaki enerjisini iç politikada tükettiği dile getirilmiştir.
ÖNE ÇIKAN ÖNERİLER
Komisyonda, yüzde 58 oranında kapsayıcı ve bütünlükçü yaklaşım, yüzde 19 oranında değişime kapalı ve güvenlikçi yaklaşım, yüzde 16 oranında da barışın toplumsallaşmasına yönelik öneriler sıralanmıştır.
Silahsızlanma vurgusu net ama öncelikleri konusunda farklılıklar var.
Adalet arayışında beklentilerin karşılanması için mevzuat talebi. Adalet için mevzuat arayışı yüzde 75 oranında talep edilmiştir.
Demokratik hukuksal düzenlemeler isteniyor. Yerel demokrasi ve kayyum uygulamalarına yönelik demokratik talepler yalnızca yüzde 11 oranında konuşuldu.
BELİRSİZLİK VURGUSU
Raporun, “Tespit” bölümünde ise, şunlara yer verildi:
“Sürecin nihai hedefi konusunda belirsizlik devam etmektedir. Güvenlik-özgürlük dengesi konusunda aktörler arası yaklaşımlar belirgin biçimde ayrışmaktadır. Af ve topluma entegrasyon konusunda farklı yaklaşımlar vardır. “
YILDIZ: SİYASİ PAZARLIĞA MALZEME EDİLEMEZ
Sunumun ardından söz alan MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, “Demokratikleşme adımları ancak Anayasal sınırlar içinde yapılabilir” ifadesini kullandı. Türkiye’nin üniter devlet yapısı, toprak bütünlüğü, Türkçe’nin resmi dil statüsü, Türk Milleti üst kimliği ve laiklik ilkesinin hiçbir siyasi pazarlığa malzeme edilemeyeceğini kaydeden Yıldız, şunları kaydetti:
“Terörle mücadeleden taviz verilmeden, hukukun üstünlüğü ilkesinden taviz verilmeden yapılan reformlar elbette ülkemizin geleceği için faydalı olacaktır. Terörsüz Türkiye hedefi kapsamında atılacak adımlar Türkiye’nin temelini sarsmayacak şekilde planlanmak zorundadır.”
TANRIKULU: ENTEGRASYON VE SİLAH BIRAKMA
CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ise tutanak analiz raporunun, “Ortak söylem ortaya konulabilmesi” açısından önemli olduğunu vurguladı. Türkiye’de, kutuplaşma siyaseti ile toplumun zehirlendiğini belirten Tanrıkulu, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Komisyonda ortak bir rapor yazdığımızda, bu sürecin boşa düşmesini isteyenlere güçlü bir mesaj vermiş oluruz. Entegrasyon ve silah bırakmaya yönelik bir yasanın ivedi olarak önerilmesi gerekmektedir. Böyle bir yasanın geciktirilmesi, toplumdaki nefret söylemlerini besler. Komisyonda bulunmaya ve sürece katkı sunmaya devam edeceğiz.”
DEMOKRATİKLEŞME ADIMLARI
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gökçe Gökçen ise komisyonda yaptığı konuşmada, “Türkiye’deki antidemokratik ortama rağmen komisyona katkı vermeye devam edeceğiz” değerlendirmesini kayda geçirdi. Demokratikleşme adımlarının es geçilmesi halinde önemli bir fırsatın kaçırılacağını kaydeden Gökçen, “Konunun toplumsal boyutunu ıskalamamamız gerekiyor” görüşünün altını çizdi.
KOÇYİĞİT: RAPOR KAPSAYICI OLMALI
DEM Parti Grup Başkanvekili Gülistan Koçyiğit de barışın inşa edilmesi sürecinin sonrasında atılacak adımların önemli olduğunu dile getirerek, “Ortak raporun sağduyu ve kapsayıcı şekilde kaleme alınmasını talep ediyorum” diye belirtti.
AKP Milletvekili Ayşe Böhürler, başarısızlıkla sonuçlanan geçmiş çözüm süreçlerinin, “Bagaj olarak” çantalarında durduğunu söyleyerek, “Başarıyla sonuçlanmasını beklediğimiz bu süreçte nelerin tartışmaya kapalı olduğunu belirtilmeli, kamuoyundaki tartışmanın önüne geçilmelidir” görüşünü ifade etti.
EMİR: TEK BİR YASA YETMEZ
CHP Grup Başkanvekili Murat Emir, CHP’nin raporunda Türkiye’nin temel sorunlarına değinildiğini dile getirerek, şunları anlattı:
“Bu komisyon kurulurken Türkiye’de terörü kalıcı olarak bitirme ihtiyacı olduğu konusunda uzlaştık. Ama bunu tek başına bir yasa ile yapamayacağımızı, aynı zamanda hukuk devletini güçlendirmemiz gerektiğini hep söyledik. Bu komisyonun görevinde de bunu tanımladık. CHP, kalıcı barış işin, bir daha hiç kimse eline silah almasın diye yapılması gereken yasal düzenlemelerin de öncüsü olacaktır. Ama bütün bunlar yapılıyor iken bizim Türkiye’nin önüne gerçekten nitelikli ve dolu bir metin koymamız gerekmektedir.”
CHP’YE ELEŞTİRİ
DEM Partili Meral Danış Beştaş, isim vermeden CHP’nin raporunu ve önerilerini eleştirdi. Komisyonun, “Her şeyi yapmasının” mümkün olamayacağını kaydeden Beştaş, “Onlarca sayfa rapor yazarak süreçle ilgili bir şey söylememek, somut öneri ortaya koymamak doğru değil” görüşünü ortaya koydu.
EMİR’DEN YANIT
CHP’li Emir ise Beştaş’ın eleştirilerini şu sözlerle yanıtladı:
“Raporumuzda Kürt sorunu da var Kürt de var ve Türk’ün de Kürt’ün de yaşadığı temel sorunlar var. ‘Bu sorunları şimdi konuşmayalım’ demeyi doğru ve insaflı bulmuyoruz. Biz raporda, TMK değişsin, terör tanımı yeniden yapılsın dedik. Bundan rahatsızlık neden? İfade özgürlüğünün, toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma özgürlüğünün, haksız tutuklamaların kaldırılması taleplerimiz var. Raporumuzda, hak ve özgürlükleri kısıtlanan herkes için öneriler var. Burada, ‘Kürt sorunu var’ diyemeyen Cumhur İttifakı partileri var. Onların önerileri yeterli bulunuyor, ama CHP’nin önerileri tatmin edici bulunmuyor. Ben bunu anlamıyorum.”
ÇALIŞMA SÜRESİ UZATILDI
Komisyonun kapanış konuşmasında TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, “Emperyalistlerin Türkiye’ye yönelik oyunlarının bozulması” için barış adımlarının hızlıca atılması gerektiğini savundu. Kurtulmuş, Türkiye’nin önünde tarihi bir fırsat kapısı olduğunu kaydederek, “Herkes siyasi pozisyonunu koruyor ama yapıcı, ortak bir noktada buluşmaya gayret ediyor. Ümit ederim ki bu çalışmalarımızı faydalı bir sonuca ulaştıracağız” ifadelerini yorumlarına ekledi.
Kurtulmuş, komisyonun 31 Aralık 2025 tarihinde sona erecek çalışma süresinin Mart 2026’ya kadar uzatılmasını oyladı. Komisyonun çalışma süresi, oybirliği ile uzatıldı.
Kaynak: Birgün
